Tại Việt Nam, trĩ là một trong các bệnh chiếm tỷ lệ mắc bệnh cao. Việc điều trị bệnh trĩ phụ thuộc vào mức độ và tính chất công việc của từng cá nhân, trong số đó, thuốc trị bệnh trĩ là giải pháp hàng đầu được rất nhiều tin tưởng sử dụng.

Bệnh trĩ là gì? Phương pháp chữa trĩ?

Bệnh trĩ là gì?

Bệnh trĩ là tình trạng các đám rối ở tĩnh mạch ở hậu môn - trực tràng dưới bị suy giãn, sưng phồng lên. 

Tĩnh mạch bên trong trực tràng bị giãn thì được gọi là trĩ nội. Trường hợp trĩ ở dưới da xung quanh hậu môn được gọi là trĩ ngoại. Một người có thể bị cả hai loại trĩ được gọi là trĩ hỗn hợp. 

Hình ảnh bệnh trĩ nội và trĩ ngoại

Nguyên nhân gây bệnh trĩ có thể do :

• Căng thẳng khi đi đại tiện. 

• Bị tiêu chảy hoặc táo bón mãn tính.

• Bị béo phì.

• Có thai.

• Giao hợp qua đường hậu môn

• Ăn một chế độ ăn ít chất xơ.

• Nâng vật nặng thường xuyên.

Phương pháp chữa trĩ?

Bệnh trĩ có thể được điều trị bằng các phương pháp như:

• Phẫu thuật.

• Thủ thuật xâm lấn.

• Thay đổi chế độ ăn uống, sinh hoạt.

• Dùng thuốc. 

Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc mang lại nhiều ưu điểm hơn các phương pháp khác. Bài viết sau sẽ trình bày chi tiết các loại thuốc điều trị thường dùng để bệnh nhân có lựa chọn thuốc điều trị trĩ phù hợp với bản thân mình. 

Dùng thuốc chữa trĩ khi nào?

Thuốc chữa trĩ chỉ nên dùng khi bệnh nhân mắc trĩ giai đoạn 1,2, hoặc chưa tiến triển sang giai đoạn 3. Những bệnh nhân mắc trĩ giai đoạn 3 trở lên thì sẽ được chỉ định sang điều trị ngoại khoa.

Các thuốc uống chữa trĩ

Thuốc tăng vững bền thành mạch

Thuốc uống được xem là giải pháp đầu tiên cho người bệnh trĩ vì tính việc sử dụng bằng đường uống đem lại nhiều tiện lợi, dễ dàng sử dụng nhất.

Các loại thuốc uống trên thị trường hiện nay có cả Đông Y và Tây Y. 

• Các thuốc tây y sử dụng các thuốc uống chủ yếu có các dẫn xuất từ chất Flavonoid (Daflon), tăng trương lực mạch máu, giảm dung tích tĩnh mạch, giảm tính thấm của mao mạch, và tạo điều kiện dẫn lưu bạch huyết cũng như có tác dụng chống viêm. Các phân đoạn Flavonoid bao gồm 90% Diosmin và 10% Hesperidin là Flavonoid phổ biến nhất được sử dụng trong điều trị lâm sàng.

Diosmin và Hesperidin là Flavonoid phổ biến nhất điều trị trĩ

Flavonoid có tác dụng tăng vững bền thành mạch, hạn chế suy giảm tĩnh mạch, giảm phù nề và được xem là phương pháp hiệu quả, lâu dài nhất cho trĩ mức độ 1 và 2.

• Các loại thuốc từ Đông Y chủ yếu kết hợp các loại thảo dược có tính hàn lương, giúp thanh nhiệt, nhuận tràng, tiêu viêm như rau má, nhọ nồi, kim ngân, trần bì, cam thảo… 

Thảo dược hàn lương có tác dụng chữa trĩ

Canxi Dobesilate

Hoạt chất được dùng để điều trị các triệu chứng cấp tính của bệnh trĩ. Hoạt chất làm giảm tính thấm của mao mạch, ức chế kết tập tiểu cầu và cải thiện độ nhớt của máu do đó dẫn đến giảm phù nề mô, có hiệu quả rõ rệt với bệnh trĩ.

Cấu trúc của Canxi Dobesilate

Thuốc nhuận tràng, làm mềm phân

Các loại thuốc nhuận tràng, làm mềm phân cũng được kết hợp trong điều trị trĩ. Hoạt chất thường được sử dụng trong các thuốc này chủ yếu là Sorbitol, Macrogol, Lactulose, Natri Docusate… 

Cơ chế chống táo bón của Sorbitol, Lactulose

Thuốc nhuận tràng có tác dụng kéo nước vào trong lòng ruột, điều trị táo bón, giúp chất thải được mềm và tống ra ngoài nhanh hơn, giảm căng thẳng khi đi đại tiện. Dùng thuốc nhuận tràng cho hiệu quả nhanh chóng, giúp bệnh nhân giảm nhanh táo bón chỉ trong 1-3 ngày khi sử dụng.  

Thuốc uống giảm đau và kháng sinh

Có thể sử dụng các loại thuốc giảm đau có chứa Acetaminophen , Aspirin hoặc Ibuprofen để giúp giảm nhanh các cơn đau và bớt sự khó chịu.

Một vài trường hợp có thể dùng đến kháng sinh như Penicillin, Cephalosporin, Carbapenem… để phòng và điều trị nhiễm khuẩn ở hậu môn. 

Thuốc bôi

Mục tiêu chính của hầu hết điều trị tại chỗ là nhằm kiểm soát các triệu chứng hơn là chữa khỏi bệnh.

Ưu điểm của sử dụng thuốc bôi chính là giảm nhanh cảm giác nóng rát, đau, ngứa hậu môn, giảm chảy máu hậu môn đồng thời giúp búi trĩ teo nhanh.

Các loại thuốc bôi này có thể chứa nhiều thành phần khác nhau như gây tê tại chỗ, Corticosteroid, thuốc kháng sinh và thuốc chống viêm.

Thuốc mỡ Lidocain 5%

Lidocain có tác dụng gây tê bề mặt, có tác dụng phong bế thần kinh vị trí tổn thương. Thuốc mỡ chứa Lidocain thường được sử dụng để bôi xung quanh hậu môn, giúp giảm đau tại chỗ nhanh chóng. 

Cấu trúc Lidocain

Thuốc bôi chứa Bufexamac

Thuốc có tác dụng chống viêm không Steroid trên da, giúp giảm sưng viêm tại vùng tổn thương. Hoạt chất thường được kết hợp với thuốc gây tê bề mặt như Lidocacin để giảm triệu chứng cho người bị trĩ độ 1 hoặc độ 2.

Kem bôi chứa Corticoid

Đây là loại kem phổ biến trên thị trường. Thành phần của em bao gồm các Corticoid như Prednisolon, Hydrocortison có tác dụng giảm triệu chứng viêm và giảm kích thước búi trĩ nhanh chóng. Tuy nhiên khi sử dụng người dùng cần chú ý không được lạm dụng thuốc vì có thể gây tác dụng phụ như:

• Dị ứng da.

• Suy giảm miễn dịch.

• Làm mỏng da.

Cơ chế chống viêm của Corticoid

Witch Hazel (chiết xuất cây phỉ)

Chiết xuất cây phỉ được xem là hoạt chất hữu giúp làm se bề mặt niêm mạc, giảm ngứa nhanh chóng. 

Witch hazel (chiết xuất cây phỉ) được sử dụng nhiều trong thuốc bôi chữa trĩ

Thuốc đặt trĩ (thuốc đạn)

Thuốc đạn đặt trĩ cho tác dụng nhanh, thích hợp cho người bệnh không uống được, đồng thời thuốc không đi qua hệ tiêu hóa mà vào thẳng hệ tuần hoàn nên giảm tác dụng bất lợi của thuốc trên đường tiêu hóa. 

Nhược điểm của thuốc đặt trĩ phải kể đến đó là:

• Khó khăn trong bảo quản thuốc. Việc bảo quản thuốc đạn phức tạp hơn các loại thuốc uống do yêu cầu nhiệt độ lạnh để thuốc giữ được thể chất viên đạn.

• Việc sử dụng cũng bất tiện bởi thuốc phải sử dụng từ 2–4 lần/ngày và người bệnh đặt thuốc sau khi vệ sinh hậu môn sạch sẽ.

Thuốc đặt trĩ (thuốc đạn) được sử dụng phổ biến

Thuốc đặt trực tràng được sử dụng khá phổ biến hiện nay. Các hoạt chất trong thuốc thường sử dụng là Phenylephrine, Pramoxine, Kẽm oxit… Trong đó: 

• Phenylephrine là chất co mạch, giúp tạm thời kích thước búi trĩ nhanh, giảm sưng nhanh chóng. 

• Pramoxine là hoạt chất vừa giúp giảm đau, vừa giúp gây tê bề mặt. 

• Kẽm oxit giúp săn se niêm mạc, giảm kích ứng, hạn chế sưng viêm.

Thuốc ngâm trĩ

Dạng ngâm trĩ thừng dùng các loại như hạt cau, phèn phi, hoàng bá, đảm phàn, hoàng kỳ…

Ngâm trĩ giúp làm mềm, co búi trĩ, tạo cảm giác mát và thoải mái, đồng thời sát khuẩn và tiêu viêm sưng.

Hình ảnh minh họa thuốc ngâm trĩ 

Tài liệu tham khảo

1. Tác giả Mayo Clinic Staff . Hemorrhoids, Mayo Clinic.